Sự đa dạng di truyền của ngô cho biết những thông tin mới trong nghiên cứu bộ gen
Bùi Anh Xuân theo Đại học Bang Iowa.
Các bộ gen mới được tập hợp của 26 dòng gen khác nhau của ngô minh họa cho sự phong phú về đa dạng di truyền của cây trồng và mở đường cho việc hiểu rõ hơn cơ chế di truyền tạo nên các tính trạng tốt được nông dân đánh giá cao.
Bản đồ của 26 bộ gen ngô được trình bày chi tiết trong một bài báo đăng trên tạp chí Science và Matthew Hufford, tác giả đầu tiên của nghiên cứu tại Đại học bang Iowa, cho biết các bộ gen sẽ giúp các nhà khoa học lắp ghép những mảnh ghép để giải câu đố về di truyền học trên ngô. Sử dụng các bộ gen mới này làm nguồn tham chiếu, các nhà thực vật học có thể chọn lọc hiệu quả hơn các gen có khả năng đem lại năng suất cây trồng cao hơn hoặc khả năng chống chịu căng thẳng tốt hơn.
Hufford cho biết: “Nó cho phép bạn hiểu chính ác hơn về nguyên nhân dẫn đến sự đa dạng di truyền của các tính trạng. Nếu một nhà lai tạo thực sự muốn chọn đúng biến dị để tạo ra một tính trạng tốt mà họ quan tâm, trong khi đó họ chỉ có một cái nhìn mù mờ về nguyên nhân di truyền của sự biến đổi trong tính trạng đó. Điều này đồng nghĩa với việc họ đang làm việc với hai tay bị trói sau lưng. Vì vậy, chúng tôi đang cung cấp cho họ nhiều thông tin hơn để tiếp tục”.
Bộ gen ngô đầu tiên được lập bản đồ là dòng gen được gọi là B73, một dòng được phát triển tại bang Iowa. Patrick Schnable, Giám đốc Viện Khoa học Thực vật ISU và Doreen Ware, giáo sư trợ giảng tại Phòng thí nghiệm Cold Spring Harbor và các nhà khoa học nghiên cứu tại USDA đã nỗ lực lập bản đồ bộ gen và đã hoàn thành vào năm 2009. Kể từ đó, B73 đã đóng vai trò là bộ gen tham chiếu chính cho ngô, với một số cụm gen được bổ sung có sẵn trong vài năm trở lại đây. Điều đó có nghĩa là các nhà khoa học có hiểu biết hạn chế về trình tự di truyền trong các bộ gen ngô khác không có trong B73.
“Mặc dù bộ gen đầu tiên là vô giá, cung cấp danh sách các bộ phận ban đầu và sơ đồ đi dây từng phần, nhưng chúng tôi biết rằng nó chưa hoàn chỉnh”, Ware nói. “Điều quan trọng là phải phát triển các bộ gen tham chiếu khác để hiểu được kiến trúc di truyền cơ bản liên quan đến các tính trạng nông nghiệp quan trọng”.
Nhưng 26 bộ gen được lập bản đồ trong nghiên cứu mới bao gồm một loạt các đa dạng di truyền, mọi thứ từ bỏng ngô đến ngô ngọt đến ngô đồng từ các điều kiện địa lý và môi trường khác nhau. Điều này cung cấp nhiều dữ liệu tham chiếu hơn cho các nhà khoa học trong việc tìm kiếm các đa dạng di truyền của ngô cho các tính trạng mục tiêu giúp năng suất cây trồng tốt hơn.
Đa dạng di truyền đặt ra nhiều thách thức
Hufford cho biết sự đa dạng di truyền tuyệt đối có trong ngô đã tạo ra những trở ngại lớn cho việc lập bản đồ các bộ gen mới. Ông cho biết 85% bộ gen của ngô là các yếu tố gen nhảy hoặc các trình tự lặp lại trên toàn bộ bộ gen. Hufford đã so sánh những yếu tố gene nhảy này với một trò chơi ghép hình trong đó phần lớn các mảnh ghép là một màu duy nhất. Tất cả sự lặp đi lặp lại đó khiến bạn khó tìm ra cách làm sao lắp cho các bộ phận ăn khớp với nhau.
Nếu bạn không thể tìm thấy một màu sắc hoặc hình dạng độc đáo cho bạn biết vị trí đặt mảnh ghép, thì có nghĩa là bạn đã gặp phải rắc rối rồi”, Hufford nói. “Nhưng nếu bạn nhận được các mảnh ghép lớn hơn một chút với các đặc điểm lạ, điều đó sẽ làm cho quá trình lập bản đồ gen của bạn trở nên đơn giản hơn.
Những tiến bộ công nghệ cung cấp những công cụ mà các nhà nghiên cứu cần để vượt qua những trở ngại đó, Hufford nói. Công nghệ giải trình tự mới cho phép đọc trình tự dài hơn, có nghĩa là các mảnh ghép lớn hơn và có khả năng chứa nhiều manh mối hơn cho phép các nhà khoa học sắp xếp chúng hợp lý.
Hufford cho biết, công nghệ mới thậm chí có thể cho phép lắp ráp toàn bộ các gen và các biến thể của nó hoặc một bộ gen tham chiếu bao gồm tất cả sự đa dạng di truyền có trong ngô. Ông gọi nỗ lực như vậy là “giới hạn mới” của dòng nghiên cứu này.